Darmen
IBS PDS Prikkelbare darm of spastische darm
PDS kan angst veroorzaken om ontlasting te verliezen
Sommige mensen zijn bang hun poep niet te kunnen ophouden en dus kwijtraken voordat ze bij een toilet kunnen komen. Zij voelen zich dus onveilig omdat er geen controle is over het binnenhouden van de ontlasting. Het is één van de grote problemen waar weinig over gepraat wordt, een groot taboe.
Sommige mensen gruwen bij het feit dat het in ongewenste sociale omstandigheden mis zou kunnen gaan. Veel mensen met angst ten gevolge van PDS, hebben vele 'vals-alarmen'. Dat wil zeggen dat ze vaak denken dat het mis kan gaan, en daardoor heel vaak (veel meer dan nodig) naar de wc moeten. Men durft dan moeilijk uit huis. Situaties waar je moeilijk bij het toilet komt, of het onwenselijk is om (bij herhaling) naar de wc te gaan zijn angstuitlokkend.
Angst rondom poepen
Er zijn verschillende soorten angst die samen gaan met spastische darmklachten:
1. angst om onder de mensen geen controle over de sluitspier te hebben, als gevolg van diarree door een spastische darm
2. angst om onder de mensen geen controle over de sluitspier te hebben, als gevolg van een paniekreactie (die leidt tot diarree)
3. niet durven poepen in bijzijn van anderen vanwege lawaai en geuren. Deze kan samen gaan met angst voor het verblijf op een ziekenzaal, het op bezoek gaan bij anderen, het maken van een vliegreis enzovoorts.
4. Angst om niet /nooit meer te kunnen poepen door obstipatie
De invaliderende werking van groeiende angst?
Angst bij PDS is erop gericht te voorkomen dat er een schrikbeeld uitkomt (ontlasting verliezen) en een sociale afgang moet ondergaan. Als een angst terecht of zinvol is ter afwending van gevaar moet je hier naar luisteren, immers angst weerhoud je er bijvoorbeeld van om in een rivier met krokodillen te zwemmen!. Angst beschermt tegen gevaar. Ook het vrezen van een sociale afgang kan je als gevaar gaan beleven.
Het nadeel van een angstreactie bij PDS is, dat dit ook invloed kan hebben op je darmen. Het beïnvloedt ons spijsverteringssysteem (sommige mensen worden misselijk, anderen krijgen diarree, weer anderen krijgen verstopping). Zo kun je dus in een vicieuze cirkel terechtkomen: je bent bang (bijvoorbeeld om ontlasting te verliezen) doordat je last hebt van je darmen, maar juist door de spanning die je opbouwt, krijg je last van je darmen! De angst om niet te kunnen poepen tijdens een vakantie, kan er juist voor zorgen dat je verstopt raakt!
Als de situatie die 'gevaar' oproept uit de weg wordt gegaan (je gaat niet naar dat feestje omdat je last heb van je darmen en bang bent diarree te krijgen) dan zakt de angst meestal snel. Kortom vermijdingsgedrag geeft dan rust en een veilig gevoel. Je angst wordt dan als het ware beloond voor “verstandig” gedrag: het uit de weg gaan van de dreiging.
Het gevoel dat je wel móét vermijden (de ingeschatte realiteit van sociale verwerping) geeft je de overtuiging dat je weinig keus hebt... Je gelooft dat er een dreiging is en eigenlijk beperk je al je mogelijkheden, omdat je steeds bevangen wordt door jouw verondersteld doemscenario.
Veel mensen hebben last van een prikkelbare darm (PDS) of 'spastische darmen'. Volgens de officiële cijfers van het Nederlands Huisartsen Genootschap komt PDS bij 15 tot 20% van de vrouwen en 5 tot 20% van de mannen voor.
PDS wil zeggen dat je last hebt van een verstoorde darm. Je hebt dan geen organische ziekte of defect, maar het functioneren van je darmen is afwijkend. Je darmen reageren dan vaker en heviger op prikkels. Hoe het ontstaat, is vaak niet bekend, maar wel weten we dat stress, spanning en vezelarme voeding de kans op een spastische darm vergroten. Ofschoon het een ‘‘onschuldige’’ aandoening is, kunt je er wel veel last van hebben. De klachten die horen bij een spastische darm zijn buikpijn en krampen, diarree of verstopping, maar ook winderigheid en het hebben van een opgeblazen gevoel.
Gratis App voor alle toegankelijke toiletten in jouw omgeving: 'Hoge Nood' voor Android en Apple
TV programma vanaf min 17.37 Heel Holland Kakt
Een dieet kan helpen. Daar zijn steeds meer aanwijzingen voor.
Meer info zie:
Er is een spanningsveld tussen angstinterventies en de veiligheid die men nodig heeft om geen ontlastingsverlies te hebben. Veel angstinterventies gaan uit van het opheffen van onnodige vermijdingen en controles. Bij spastische darmklachten vraagt het om een uitgekiende aanpak waarbij je met je behandelaar onder meer afstemt welke vermeende valsalarm gedragingen je afbouwt.
Voorbeeld van een interventie:
Vul het registratieformulier in
Concreet betekent dit dat het heel belangrijk is om in kaart te brengen wat je in verschillende omgevingen allemaal doet (en niet doet) om minder angst te voelen. Sommige mensen verzinnen allerlei redenen om ergens niet heen te hoeven gaan, controleren eerst of er een toilet is, of staan extra vroeg op om voor vertrek al meerdere keren proberen “leeg” te worden. Breng voor jezelf in kaart wat jij allemaal doet om met je angst om te gaan en bedenk hoe je dit, stapje voor stapje, zou kunnen gaan afbouwen. Hoe lang durf je van huis te gaan, hoe ver durf je te gaan. Wat neem je allemaal aan 'hulpmiddelen' mee om je veiliger te voelen (reserve-kleding, flesje water, diarreeremmers of juist iets tegen obstipatie?)
Begin met het opheffen van controles en vermijdingen
Denk in hele kleine stapjes/veranderingen. Dit klinkt makkelijker dan het is en vraagt veel doorzettingsvermogen om de angst niet meer de leidende factor te laten zijn. Ben erop voorbereid dat in eerste instantie de angst wat kan toenemen omdat je weer risico’s aangaat. De uiteindelijke beloning is fijn: Je bent zelfredzaam in een grotere leefwereld!
Hulpmiddelen:
Medicatie:
Diacure, imodium, mebeverine
Incontinentiemateriaal
Het zetten van die kleine stapjes kan voor sommige mensen makkelijker gemaakt worden door tijdelijk en contextspecifiek incontinentiemateriaal te gebruiken (via huisarts/apotheek). Roept dit veel weerstand op, probeer het dan niet direct te verwerpen. Denk er serieus over na om tijdelijk hulpmiddelen te aanvaarden. Tegenwoordig is beschermend materiaal zo goed gemaakt dat dit onzichtbaar onder kleding te dragen is. Als extra hulpmiddel om zo de eerste stappen te zetten kan dit erg helpend zijn, zeker wanneer je merkt dat je het eigenlijk niet nodig hebt. Dit geeft vertrouwen voor de volgende oefensituaties die je gaat opzoeken.
Ontspanningsoefeningen-
Er zijn aanvullende manieren, die een behandeling kunnen ondersteunen. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat ademhalingsoefeningen en diepe ontspanning erg effectief zijn bij spastische darm klachten.Voorbeelden van ademhalingsoefeningen op internet:
website ademhalingsoefeningen 1
Rollenspel:
In rollenspel oefen je hoe jij aan anderen uitlegt wat je hebt en wat het inhoudt voor jezelf. Ook leren antwoorden te geven op vragen van anderen is een onderdeel daarvan. Het gebruiken van een zgn biologische rationale maakt het gemakkelijker om erover te praten. B.v. ''Ik heb het prikkelbare darm syndroom. Wees blij dat je het zelf niet hebt, want je moet steeds naar de wc kunnen en dat voelt vernederend of vervelend. .... Ik ben er al voor bij een arts geweest en die zegt dat mijn darmen te snel bewegen.''
Bij rollenspel kun je ook schaamtevolle gesprekken of verwachte vernederingen oefenen om je weerbaarder of sociaal sterker te voelen.